Digitale keukentafels

'Digitale' keukentafels, we zijn er al een poos mee in de weer, onder andere bij ons onderzoek naar de Zeeuwse haakmutsen. Haakmutsen blijven voor ons een wat ondoorgrondelijk onderdeel van de Zeeuwse streekdrachten, dat komt voornamelijk omdat we er niet mee zijn opgegroeid. Vraag ons iets over lagetten en streeksels, over boven-, onder- of bultmutsen, en dan gaan we los.. maar haakmutsen kwamen ‘bij ons’ niet voor. Bovendien zijn we er inmiddels ook achter dat er nooit eerder iets is vastgelegd over deze gehaakte en gebreide mutsjes; er zijn dus geen bronnen waaruit we kunnen putten.

Het feit dat we alle denkbare wegen moeten bewandelen om iets meer over haakmutsjes te weten te komen - laat staan om er iets zinnigs over te kunnen zeggen - maakt dit onderzoek ook weer uitermate interessant, leerzaam en boeiend!

Neeltje Keur uit Scherpenisse, foto’s geplaatst met toestemming Openluchtmuseum Arnhem

Het begon indertijd allemaal met foto’s van de haakmuts van Neeltje Keur. Het breimotief hiervan gebruikten we in Het Beddengoed van Tante Zoet, en ook ontwierp Anja er het babydekentje ‘Vo ’t Guusje van Neeltje’ mee. We bezochten Ria Moerland, die Neeltje en haar zusters nog gekend heeft, thuis in Scherpenisse (toen dat nog gewoon kon) en we hoorden leuke verhalen over Neeltje. Maar.. hoe het nou precies zat met die haakmutsen? Dat moesten

we nog allemaal uitvogelen.

Anja en Ria Moerland met de spulletjes van Neeltje Keur

Daarom gingen we nog niet zo heel lang geleden op bezoek bij bij Teunie Wessels in Zierikzee (jawel, in dit geval voordat de strengere lockdown van kracht werd). Teunie is al jaren ladyspeaker van klederdrachtvereniging De Arke uit Zierikzee.

Teunie Wessels, foto geleend van Internet, fotograaf onbekend

Zelf afkomstig van het Zuid-Hollandse Flakkee ontwikkelde Teunie al vroeg de liefde voor de streekdrachten door haar opoe, die heel haar leven in de Flakkeese dracht liep. Na het overlijden van opoe had niemand van de acht kinderen belangstelling voor het ‘goed’, behalve Teunie en haar moeder. Zodoende kregen zij de klederdracht in hun bezit en ging Teunie zich er steeds meer in verdiepen. Inmiddels heeft zij een respectabele kennis van streekdrachten opgebouwd.

Teunie kent de gebreide lapjes nog wel, die als voorbeeld werden gebruikt bij het kiezen van een breimotiefje voor de haakmutsen. Op breischooltjes moesten meisjes naast sokken ook vierkante lapjes leren breien. Deze lapjes werden vaak op karton geplakt om als voorbeeld te kunnen dienen bij het breien van andere kledingstukken. Helaas heeft zij zelf niet van dit soort lapjes in haar bezit. Van Teunie krijgen we wel een zak vol haakmutsen te leen uit het depot van De Arke. Deze mogen we nader bestuderen, wat ontzettend aardig!

Ook Suus en Vincent Hofman helpen ons graag bij ons onderzoek naar haakmutsen. Suus is conservator streekdrachten bij Museum de Bevelanden in Goes. Zij heeft voor het museum al eerder onderzoek gedaan naar haakmutsjes. 

Suus Hofman, foto geleend van internet, fotograaf onbekend

Vanwege de dan al geldende corona beperkingen spreken we online met Suus en Vincent af. Het heeft flink wat voeten in de aarde, maar na wat gedoe en gepruts lukt het uiteindelijk om met elkaar te videobellen. We moeten improviseren in deze bijzondere tijden, en dat valt niet altijd mee.

Ondanks de beperkingen die videobellen met zich meebrengt wordt het niet alleen een leerzame, maar ook een héél gezellige avond. De aantekeningen die Suus over haakmutsjes maakte komen boven water en die bieden ons veel extra informatie. Bovendien laten Suus en Vincent ons een aantal haakmutsen zien waar ze ons meer over kunnen vertellen. We kijken naar vormen, afmetingen, patronen en motieven. We meten rabatten op en vergelijken de wijzen waarop linters gemaakt zijn. Langzaam ontstaat bij ons het idee dat we een klein beetje grip gaan krijgen op het fenomeen ‘haakmutsen’.

Er staan nog twee mensen op ons ‘lijstje’ die we heel graag willen spreken omdat we zéker weten dat zij veel van haakmutsen afweten. Jankees Goud is er een van. Ook met hem gaan we digitaal om de keukentafel. Wat een leuke middag wordt dit weer! 

Jankees Goud en Stefanie tijdens de Streekdrachtendag in Westkapelle

Met Jankees gaan we van de hak op de tak, en via allerlei omwegen en anekdotes komen we deze middag weer veel te weten. Ook heeft Jankees diverse interessante afbeeldingen en foto’s voor ons die we mogen gebruiken.. wat een weelde! We zullen nog niet beweren dat we inmiddels experts zijn op het haakmutsen-gebied, maar veel geheimen worden langzamerhand onthuld.

Er is nu nog één mevrouw die we heel graag zouden willen spreken. Zij is expert op het gebied van de Zeeuws-Vlaamse drachten. Ook in Zeeuws-Vlaanderen werden vroeger haakmutsen gedragen, en we hopen daarom dat wij binnenkort ook met haar digitaal ‘om de tafel kunnen’.

Jullie zien het; ondanks de lockdown proberen we zo goed en kwaad als het kan door te gaan met onze onderzoeken voor het nieuwe boek. De uitgifte hiervan zal door alle beperkingen veel langer gaan duren dan wij bij de presentatie in Arnemuiden hadden gedacht. Maar.. we zijn allang blij met al die digitale keukentafels, waardoor we tóch verder kunnen!