Pronte Wuuven, ofwel het verhaal van het ‘gebreide hemdrok’

Wie ons al een tijdje volgt, weet dat we ons al een paar jaar met veel enthousiasme op gebreide en gehaakte kledingstukken storten. Deze zoektochten hebben al veel opgeleverd, maar zo af en toe doen we ontdekkingen waar we héél erg blij van worden. Sommige van die momenten staan nog precies in ons geheugen gegrift. Bijvoorbeeld het moment dat we erachter kwamen waarom er gebreide jakken uit de Walcherse dracht bestonden. Het was tijdens de presentatie in het oude stadhuis van Arnemuiden dat Jo haar hand opstak en zei: “Ik weet waarom dat is!” Kijk, dat zijn de gouden momenten!

Op 1^e kerstdag 2021 zond Omroep Zeeland de documentaire Pronte Wuuven uit. Hierin leggen programmamaaksters Margot Schotel en Rebecca van Wittene de verhalen vast van vier Arnemuidse boerinnen. Deze vrouwen worden met de camera gevolgd in hun dagelijkse bestaan en dit levert prachtige en ontroerende beelden op. Wijzelf kijken vooral ook naar de kleding van Jaan, Ma Leu, Janna en Pie, zoals de netjes ofwel avonddoekjes die ze dragen. Het bloed kruipt, nietwaar!

 Wij wensen iedereen

en houden kerstvakantie tot 15 januari 2022!

Teaser

Het állereerste echte blogberichtje op dit blog ging over de flessenlikker, een bijzonder praktisch stuk gereedschap voor zuinige mensen/ Zeeuwen/ Nederlanders. Land van herkomst? Nederland? Wie het weet mag het zeggen.

Een ander bijzonder zuinig en praktisch stuk gereedschap is de kaasschaaf:

Land van herkomst: Noorwegen. Wat hebben een flessenlikker, een kaasschaaf en Het GeriefGoed van Tante Zoet met elkaar te maken? Dat is onderdeel van onze nieuwe zoektocht naar de herkomst van Zeeuwse visserstruien en misschien ook van ander Zeeuws breiwerk.

Volgende week start de serie verhalen hierover op ons andere blog: Zeeuwse Visserstruien.

Ere wie ere toekomt.. en het einde van de zoektocht!

Hoogblokland, een bescheiden gehucht net boven de rook van Gorinchem. Om eerlijk te zijn hadden wij er nog nooit van gehoord. In onze zoektocht naar de herkomst van het patroon van de gehaakte muts uit Zeeuws-Vlaanderen komen we - via een uitstapje naar Gelderland - toch écht hier, in dat Zuid-Hollandse Hoogblokland uit. Want het verhaal neemt - zoals vaker - weer een onverwachte, maar ook bijzondere wending.

Tussen alle patronen en tijdschriften die door Henny Abbink en Connie en Anke Grevers bewaard zijn, zien we in één van de katernen van het blad Boerderij een klein berichtje staan:

“Blijkbaar zitten er nogal briljante haaksters onder onze lezers want de klederdrachtmutsen van mevrouw Boom-Bor vliegen de deur uit (terwijl ze toch beslist niet makkelijk zijn).”

Yesss! Bingo! Door deze ene zin wordt in één klap duidelijk wie de maakster is van alle patronen die in de ‘Katern voor de vrouw’ werden uitgegeven. Onze vasthoudendheid brengt ons uiteindelijk precies dát, waar we zo op hoopten: de naam van de maakster van de patronen!

Maar wie was deze mevrouw Boom-Bor (Petertje Gerritje Boom-Bor), afkomstig uit Hoogblokland? Helaas is er niet zo heel veel over haar bekend. We vinden wat oude krantenartikelen, vergeeld door de tijd, met foto’s van mevrouw Boom-Bor voor een enorme achterwand vól witte mutsen.

'Uitstapje' naar Gelderland

We maken weer eens een ‘uitstapje’, en wel naar het mooie Gelderland. Want.. soms moet je ver reizen om Zeeuws erfgoed te ontdekken! Precies een jaar geleden bestelden wij het boekje ‘Gelderse Gebreide Mutsen’ van Anke Grevers, haar zus Connie en hun moeder Henny Abbink. Deze drie vrouwen deden jarenlang onderzoek naar gebreide Gelderse mutsjes en schreven daar een praktische werkboekje over met twintig patronen. Net zoals hier in Zeeland was er ook in Gelderland nooit eerder iets over deze mutsjes op papier gezet.

foto geldersemutsen.nl

In het gezin van moeder Henny en haar dochters Anke en Connie speelden de Gelderse streekdracht en handwerken een belangrijke rol. Dit resulteerde bij alle drie in een passie voor onder andere het maken van gebreide Gelderse mutsen. Henny maakte ooit eens een kladje, waarmee zij probeerde het patroontje van zo’n Gelders mutsje door te geven aan haar dochters.

Zoektermen

De zomervakantie is voorbij en we nemen het onderzoek naar het patroon van het gehaakte werkmutsje uit Zeeuws-Vlaanderen weer op. Claudia, de dame van het archief van uitgeverij Misset weet ons gelukkig meer te vertellen over de patronen die indertijd in het blad Boerderij hebben gestaan.

In de jaren tachtig van de vorige eeuw zat met regelmaat een speciale ‘katern voor de vrouw’ bij het weekblad voor boeren. Beter gezegd dus een katern voor de boerin. In deze katern was een serie patronen opgenomen van gehaakte mutsjes uit geheel Nederland. Voor boerinnen in die tijd - volgens de uitgever - een interessant onderwerp. Kijk, nu weten we meer, dát raadsel is in ieder geval opgelost!

Helaas vindt Claudia geen (digitale) exemplaren van deze katernen meer terug. Met de pensionering van de dames van het archief zijn indertijd blijkbaar ook de tijdschriften en katernen uit die periode in de prullenbak verdwenen. Zij vindt wel een ander haakpatroon (uit één van de overige katernen) dat ze ons mailt: een patroon van een mutsje uit Overijssel. Ook daar zijn we blij mee. We zijn er al langer van overtuigd dat de Zeeuwse haakmutsen helemaal niet zo Zeeuws zijn als we dachten, en dit patroon bewijst inderdaad dat er ook in de rest van ons land dergelijke mutsen werden gehaakt en gedragen.

Maar, hoe nu verder.. er moet toch érgens iets zijn opgeslagen? We kunnen nog twee opties bedenken. De eerste is snel gedaan: een oproepje in de rubriek ‘Lezers helpen lezers’ van de regionale krant.

Tussendoortje: nieuw patroon visserstrui Zierikzee is uit!

Even een klein berichtje tussendoor... Zoals jullie vast wel weten doen wij niet alleen onderzoek naar haak- en breiwerk uit de Zeeuwse streekdrachten, maar begonnen wij ooit met de zoektocht naar Zeeuwse Visserstruien. We vonden er hoopjes, op foto's en afbeeldingen dan. In het écht ontdekten we maar drie originele exemplaren. Drie, dat lijkt ontzéttend weinig... Tot oktober twee jaar geleden. Toen doneerde Kees Schot uit Zierikzee een authentieke visserstrui uit zijn familie aan onze stichting! 

Anja heeft de afgelopen twee jaar keihard gewerkt om van deze authentieke visserstrui een patroon te ontwikkelen. Een hele klus, hierover kun je alles lezen op ons blog over de Zeeuwse Visserstruien. Maar nu kunnen we met trots het patroon van deze trui presenteren! Tromgeroffel en hoorngeschal!!

Daarom even een klein berichtje tussendoor.. omdat we hier zo trots op zijn! Meer lezen? Klik dan HIER!

Cadzandse werkmutsjes

Soms heb je een vooruitziende blik. Zo maakten wij járen geleden deze foto’s tijdens de opening van Museum ‘de Karrekasse’ in Nieuwvliet, West Zeeuws-Vlaanderen. Schattige meisjes met schattige jurkjes en dito mutsjes spelen Oudhollandse spelletjes ter verhoging van de feestelijkheden. De witte, gehaakte mutsjes vielen ons toen meteen al op, terwijl het in de vérste verte nog niet in ons hoofd was opgekomen om ‘iets’ met brei- en haakwerk uit de Zeeuwse streekdrachten te gaan doen. Het bloed kruipt, nietwaar..

Sparen en verzamelen

De nieuwe Zeeuws Weerzien is weer uit! En ook voor deze editie mochten wij een stukje, én patroontje aanleveren. Het thema van deze krant is 'sparen en verzamelen'. Iets wat wij allemaal wel kennen, en hoogstwaarschijnlijk doen, of gedaan hebben, want welke breister of haakster heeft er nou géén verzameling wolletjes in de kast liggen ;)

We doken in ons archief en vonden daar twee gebreide buideltjes, ooit ontworpen en gebreid voor een workshop die Anja gaf. In die workshop stond destijds het leren breien van 'spietjes' centraal. Spietjes?

Jawel, dat zijn de driehoekige inzetstukjes die in de oksels en hals van visserstruien worden gebruikt om daar meer ruimte te creëren, om zodoende goed te kunnen bewegen.

Zo'n buideltje is natuurlijk ideaal om van een restje garen te maken. Of om restjes garen in te bewaren! Gebruik je dun garen dan wordt het buideltje niet zo groot, zoals het witte buideltje, maar neem je dikker garen dan kun je een robuuster tasje maken, zoals het grijze.. voor ieder wat wils!

Nieuwsgierig naar het verhaal en het gratis patroon? Je vindt het op de website van Zeeuws Weerzien.

Zomerstop

Nog twee weken, en dan breekt voor ons de zomervakantie-periode aan. Zoals elk jaar piepen we er dan digitaal een poosje tussenuit. Of het ook mogelijk is om in persona de hort op te gaan is natuurlijk nog afwachten, maar hopelijk lukt het ons om deze zomer het mooie Zeeuwse land een poosje te verlaten voor 'avonturen elders'.

De wolwinkel van Jeanet in Arnemuiden blijft wél open, maar kijk áltijd eerst even op haar website of ook zíj de deuren niet eventjes dicht gooit ;) Zou zomaar kunnen, he, als het erg warm is.

Anja en Stefanie zijn afwezig van 1 juli t/m 15 september. Mocht je dringende vragen hebben, dan kan het dus langer duren dan je gewend bent voordat er een reactie komt. 

Wij wensen iedereen een corona-vrije en mooie zomer toe!

Babydekentje Adriana

Regen, kou, wolken en nat gras.. de afgelopen tijd waren de omstandigheden voor het maken van foto’s nou niet echt uitnodigend. Het was lang wachten op een mooie dag met zon en warmte, met daarbij ook nog eens ruimte in de agenda. Maar toen die dag eenmaal aanbrak was het genieten van ons kleine fotomodel Benjamin.. en natuurlijk van ons nieuwe patroon: Babydekentje Adriana!

We togen naar Zuid-Beveland, naar Hoeve van der Meulen, de plek waar wij de originele deken in de bedstee vonden. Geen betere plek om ons babydekentje op de gevoelige plaat vast te leggen, toch?

Dubbelcheck - vervolg

De sprei die we vinden in Hoeve van der Meulen lijkt bij nader inzien helemaal niet gemaakt te zijn door Maria Bruggeman, de laatste boerin die hier met haar man, schoonouders en zoon Adrie leefde! Door onze extra controle (dubbelcheck!) wordt deze logische aanname jammer genoeg onderuit gehaald. Om eerlijk te zijn hebben we daar best even de pest over in. Er is veel tijd gestoken in het onderzoek naar Maria en haar levensverhaal, en dat verhaal kan nu zó de prullenbak in.

Hierdoor neemt deze zoektocht een nieuwe, en ook onverwachte wending. Toeval wil dat Nanda van den Berg het door haar gezochte textiel om Hoeve van der Meulen in te richten als museumhuis heel dicht bij huis vond. Het grootste deel van het brei- en linnengoed dat nu in de Hoeve te zien is, is namelijk afkomstig van Nanda’s inmiddels overleden buurvrouw mevrouw Adriana van Liere-Zeevaart. En zo draait ons verhaal 180 graden en gaan we van rijke boerin Maria Catharina Bruggeman uit ‘s- Heer Abtskerke, hups naar huisvrouw Adriana Zeevaart uit Nisse; de buurvrouw die de sprei wél breidde, en die nog meer handwerk achterliet. En, er is nog meer toeval: mevrouw van Liere werd óók Adrie genoemd werd, net zoals de laatste mannelijke bewoner van de hoeve. 

Naar Goeree!

Jaren geleden maakte Cootje Goekoop een haakpatroon van een Goereese haakmuts voor de Portdagen in Goedereede, Zuid-Holland. Tijdens dit jaarlijks terugkerende dorpsfeest is het de gewoonte dat inwoners oude, historische kleding dragen. Het leek Cootje leuk als alle vrouwen en meisjes uit het dorp de witte, gehaakte mutsjes zouden dragen, die traditioneel bij de Goereese streekdracht hoorden. Onlangs maakten wij een (digitaal) uitstapje naar Goedereede, in de hoop het patroon van Cootje te achterhalen. Dit patroon zou ons zomaar verder kunnen helpen met het maken van een patroon van een Zeeuwse aekmuste.

Cootje, zelf jarenlang lerares geweest, ging voor het maken van haar patroontje naar het streekmuseum in Middelharnis, waar ze een enorme stapel haakmutsen bestudeerde. Uit al deze mutsen stelde ze een eenvoudig basispatroon samen. Het patroon moest vooral niet te moeilijk zijn; het moest voor zoveel mogelijk vrouwen toegankelijk zijn. Nadat het patroon klaar was deelde ze het uit onder de meisjes en vrouwen in het dorp, met de uitnodiging om ieder een eigen mutsje te haken. Uiteraard kon men bij haar aankloppen voor hulp bij het haken.

Cootje Goekoop - foto’s Stichting Goereese Portdagen

Kapertje aan de kust

Deze week hadden we bestuursvergadering, online zoals zoveel vergaderingen tegenwoordig (moeten) plaatsvinden. Het grote voordeel is dat we geen reistijd en -kilometers hebben, we wonen ruim 60 km van elkaar. Het hele grote nadeel is dat we elkaar inmiddels al een jaar niet meer fysiek hebben gesproken.

We kunnen er lang en kort over praten, het is zoals het is...precies zoals Jeanet ook aangeeft op haar blog.
Helaas hebben we moeten besluiten om heel dit kalenderjaar niet deel te nemen aan activiteiten, beurzen, handwerkdagen en ook geen lezingen en presentaties te geven. We hopen met heel ons hart dat 2022 een ander jaar mag worden.

Toch is het niet alleen kommer en kwel. Met de beperkte beschikbare middelen die er nu zijn proberen we ons onderzoek zo veel als mogelijk voort te zetten en de resultaten daarvan met jullie te delen.

Eén van de zaken waar we ons in aan het zijn verdiepen is het fenomeen 'kapertje'. We bedoelen hier niet 

ka·per (meervoud: kapers)1(m,v) iem. die een vervoermiddel kaapt2(m) (historisch) schip van zeerovers: er zijn kapers op de kust er zijn meer gegadigden

(Van Dale gratis woordenboek)

Bijna verdwenen in de mist van de tijd was de kaper ook iets heel anders, namelijk een kledingstuk.
Hoe komen we daar nu weer bij zullen jullie je afvragen. Het ging als volgt:
In digitale zoektochten vinden we in het archief van het Nederlands Openluchtmuseum al enige tijd geleden deze muts, gedragen door een meisje op Zuid-Beveland:

Collectie: Nederlands Openluchtmuseum

Check, check.. dubbelcheck!

Soms kun je er zó ontzettend naast zitten tijdens een onderzoek! Het zijn vaak de mooiste, dát dan weer wel. In ieder geval de meest tijdrovende. Want het lijkt zo simpel: men neme een oude boerderij, wat oud breiwerk, de namen van de laatste bewoners en dan lijkt alles appeltje eitje. Had je gedacht!

De sprei die we onverwachts vinden in Hoeve van der Meulen (een oude, opgeknapte boerderij van Stichting Zeeuws Landschap in ’s Heer Abtskerke, die jarenlang vervallen is geweest en leeg heeft gestaan) is er eentje die ons meteen aanspreekt. Geen ingewikkelde toestanden, maar een eenvoudig gebreide deken met een leuk puntrandje aan de zijkanten.

Digitale keukentafels

'Digitale' keukentafels, we zijn er al een poos mee in de weer, onder andere bij ons onderzoek naar de Zeeuwse haakmutsen. Haakmutsen blijven voor ons een wat ondoorgrondelijk onderdeel van de Zeeuwse streekdrachten, dat komt voornamelijk omdat we er niet mee zijn opgegroeid. Vraag ons iets over lagetten en streeksels, over boven-, onder- of bultmutsen, en dan gaan we los.. maar haakmutsen kwamen ‘bij ons’ niet voor. Bovendien zijn we er inmiddels ook achter dat er nooit eerder iets is vastgelegd over deze gehaakte en gebreide mutsjes; er zijn dus geen bronnen waaruit we kunnen putten.

Het feit dat we alle denkbare wegen moeten bewandelen om iets meer over haakmutsjes te weten te komen - laat staan om er iets zinnigs over te kunnen zeggen - maakt dit onderzoek ook weer uitermate interessant, leerzaam en boeiend!

Neeltje Keur uit Scherpenisse, foto’s geplaatst met toestemming Openluchtmuseum Arnhem

Het begon indertijd allemaal met foto’s van de haakmuts van Neeltje Keur. Het breimotief hiervan gebruikten we in Het Beddengoed van Tante Zoet, en ook ontwierp Anja er het babydekentje ‘Vo ’t Guusje van Neeltje’ mee. We bezochten Ria Moerland, die Neeltje en haar zusters nog gekend heeft, thuis in Scherpenisse (toen dat nog gewoon kon) en we hoorden leuke verhalen over Neeltje. Maar.. hoe het nou precies zat met die haakmutsen? Dat moesten