Je houdt ervan of je haat het: haken. Soms lijkt het net of 'haken' en 'breien' twee verschillende werelden, misschien wel twee verschillende kampen zijn. Wij houden het liever ergens in het midden: we doen het één liever dan het ander en soms draait dat om.
Net zoals we op zoek gingen naar de ontwikkeling van het breien proberen we ook al heel wat jaren de ontwikkeling van het haken te beschrijven. Maar: het fenomeen 'haken' bleef deels ondoorgrondelijk. Recent vonden we wel in verschillende uitgaves over 'nuttige handwerken' - zeg: in de loop van de 19e eeuw - dat 'breiden, naaijen en knoopen' nuttige handwerken zijn, maar dat er aan haken werkelijk geen alinea, zelfs nog geen letter wordt gewijd.
Blijkbaar is haken geen nuttig handwerk, maar toch wordt het door veel mensen fanatiek beoefend.
De vraagtekens blijven staan.
 |
| Omslagdoek Katharina patroon gratis bij aanschaf van het garen bij 'Blij dat ik brei' |
Het is een wat kille avond, het vuur knappert in de kachel en op tafel staat een pot thee en er liggen wat boeken over truien, breien en de geschiedenis daarvan. Toch kan het ons op dit moment niet echt boeien, we besluiten nog maar eens te proberen meer te vinden over het haken.
We vragen onszelf namelijk al een poosje wat af: als het haken geen nuttig handwerk was, was het dan misschien iets wat werd gedaan door de betere klasse? Bijvoorbeeld als tijdverdrijf? Buiten het verschil in techniek zijn er ook andere zaken die spelen. Haken vraagt meer garen dan breien, daardoor is een gehaakt kledingstuk niet alleen zwaarder dan een gebreide versie, maar kost het (letterlijk) ook meer. Gehaakte modellen zijn vaak stugger dan gebreide modellen, dat is voor een mandje heus een voordeel maar voor een paar sokken zeker een nadeel.
Met die gedachte gaan we opnieuw op zoek.
Na wat duckducken stuiten we op het artikel 'De manie van het handwerken' van Lotte Jensen. Dít is een leuk artikel, als je het wil lezen klik dan hier. Al lezende - en met de kennis die we al hebben - komen we erachter dat het haken vooral door dames van de betere stand werden gedaan. Het was hoogst modieus en je was het aan je stand verplicht dat het gehele huis werd gedecoreerd met antimakassars, kleedjes, kussens, pantoffels en wat je allemaal nog meer kunt verzinnen.
In diezelfde 19e eeuw worden ook de damestijdschriften heel populair. Die zijn eerst alleen nog maar te betalen door de (zeer) rijken, zoals het tijdschrift 'Penélopé'. Dit (maand)blad heeft 450 intekenaars die daar maar liefst Fl 15,00 per jaar voor betalen. Dat is veel geld.
Jaren later wordt het tijdschrift 'Aglaja' uitgegeven, we schrijven nu tussen 1848 en 1864. De uitgaves zijn enorm populair en ze kosten nog maar 25 cent per stuk. (Zou de lagere prijs te maken kunnen hebben met het feit dat de productie van papier veel goedkoper wordt?) De makers van Aglaja zijn inventief en commercieel, ze bieden niet alleen tijdschriften aan maar ook handwerkartikelen zoals haakpennen en scharen.
We gaan zoeken, nu naar haaknaalden van Aglaja. Helaas blijken veel afbeeldingen niet meer beschikbaar te zijn op het internet óf we kunnen de afbeeldingen niet met jullie delen. Zo vinden we een set van hele fijne haaknaalden - die je zelfs in- en uit kunt schuiven om de punt te beschermen - uit het tweede kwart van de 19e eeuw.
 |
| Fijne haaknaald van been of ivoor collectie Museum Rotterdam |
Het lijkt erop dat we 'goed' zitten. We vonden zo weinig over de techniek haken omdat we dachten dat ook dit een 'nuttig' handwerk was. En ja, als je er dan over nadenkt dan zie je in de museu geen gehaakte sokken of kousen, maar wel bijzonder kunstig gemaakte/ gehaakte siervoorwerpen of kledingstukken 'voor het mooi'.
Dat brengt ons weer naar de streekdracht, naast de haakmutsen (ook gebreid) vinden we gehaakte labedissen en avonddoekjes, maar een gehaakte borstrok of onderjurk vinden we niet. Over die labedissen schreven we eerder al een mooie blogpost: Labedie.. labeda.. labedissen. En ja: labedissen zijn er gehaakt, gebreid en in een combinatie van de twee werelden (of kampen).
Ook in de serie Pronte Wuuven over Zeeuwse streekdrachten komen de labedissen aan bod.
In de aflevering van deze week:
Mooi is ook niet alles: over (on)praktische kappen en bovenmutsen
Labedissen: blote armen in de kerk, fabel of niet en hoe spreek je het eigenlijk uit?
Spelden of 'spèllen': los, vast, je hangt met spelden aan elkaar
2 opmerkingen:
Genieten van dit filmpje over de Zeeuwse dracht en jullie natuurlijk in de winkel.
Benieuwd hoe jullie zoektocht verder gaat naar de haaknaald/haken.
Goed weekend en groetjes, Truus uit Drenthe
Geweldig dat jullie ons zo mee laten genieten van de zoektocht. Dank je wel!
Een reactie posten